Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Quarterly
Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Quarterly Trong Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử
Lời Mở Đầu
Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới phức tạp nhưng đầy tiềm năng của thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi hiểu rằng việc nắm vững các thuật ngữ và sản phẩm cơ bản là bước đi đầu tiên và quan trọng nhất. Thị trường phái sinh tiền điện tử cung cấp hai loại hợp đồng tương lai chính: Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Hàng quý (Quarterly Futures). Mặc dù cả hai đều cho phép bạn giao dịch với đòn bẩy mà không cần sở hữu tài sản cơ sở, sự khác biệt cốt lõi giữa chúng nằm ở cơ chế đáo hạn và cách chúng được định giá. Việc hiểu rõ sự khác biệt này là tối quan trọng để xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả và quản lý rủi ro một cách hợp lý.
Trong bài viết chuyên sâu này, chúng ta sẽ phân tích chi tiết từng loại hợp đồng, làm nổi bật những điểm khác biệt chính, và cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách các nhà giao dịch chuyên nghiệp tiếp cận chúng.
Phần I: Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu (Perpetual Futures)
Hợp đồng tương lai vĩnh cửu, hay còn gọi là "Perps", là sản phẩm phái sinh phổ biến nhất trong không gian tiền điện tử, được tiên phong bởi BitMEX và hiện được hầu hết các sàn giao dịch lớn hỗ trợ.
Định Nghĩa và Đặc Điểm Cơ Bản
Hợp đồng tương lai vĩnh cửu là một công cụ phái sinh không có ngày hết hạn hoặc ngày đáo hạn cụ thể. Về cơ bản, bạn có thể giữ vị thế Mua (Long) hoặc Bán (Short) mãi mãi, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ (margin) để tránh bị thanh lý.
Tính năng nổi bật nhất của hợp đồng vĩnh cửu là cơ chế "Phí Tài Trợ" (Funding Rate).
Cơ Chế Phí Tài Trợ (Funding Rate)
Vì không có ngày đáo hạn để buộc giá hợp đồng hội tụ về giá giao ngay (spot price), phí tài trợ được thiết lập để neo giá hợp đồng vĩnh cửu gần với giá giao ngay của tài sản cơ sở.
1. Cách Hoạt Động: Phí tài trợ được trao đổi trực tiếp giữa các nhà giao dịch giữ vị thế Long và các nhà giao dịch giữ vị thế Short, không phải trả cho sàn giao dịch. 2. Tần Suất: Thông thường, phí tài trợ được tính và trao đổi cứ sau 8 giờ (hoặc một khoảng thời gian khác tùy sàn giao dịch). 3. Tác Động:
* Nếu Phí Tài Trợ Dương (Positive Funding Rate): Các vị thế Long trả phí cho các vị thế Short. Điều này thường xảy ra khi tâm lý thị trường là lạc quan (Long nhiều hơn Short). * Nếu Phí Tài Trợ Âm (Negative Funding Rate): Các vị thế Short trả phí cho các vị thế Long. Điều này thường xảy ra khi tâm lý thị trường là bi quan (Short nhiều hơn Long).
Mục đích của cơ chế này là khuyến khích cân bằng thị trường. Nếu phí tài trợ dương quá cao, nó tạo ra chi phí nắm giữ vị thế Long, khiến một số nhà giao dịch đóng vị thế Long và mở vị thế Short, từ đó kéo giá hợp đồng vĩnh cửu về lại gần giá giao ngay.
Để hiểu sâu hơn về cách cơ chế này ảnh hưởng đến lợi nhuận và rủi ro của bạn, bạn nên tham khảo tài liệu về [Hiểu Rõ Tỷ Lệ Tài Trợ Trong Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu: Cách Tối Đa Hóa Lợi Nhuận Và Giảm Thiểu Rủi Ro].
Ưu Điểm của Hợp Đồng Vĩnh Cửu:
- Tính Linh Hoạt: Không cần phải tái cơ cấu vị thế (roll over) khi hợp đồng sắp đáo hạn.
- Thanh Khoản Cao: Do tính phổ biến, thanh khoản thường rất lớn, giúp dễ dàng vào và thoát lệnh.
- Đòn Bẩy Cao: Cho phép sử dụng đòn bẩy cực cao.
Nhược Điểm của Hợp Đồng Vĩnh Cửu:
- Chi Phí Nắm Giữ Dài Hạn: Nếu phí tài trợ luôn dương (thị trường bò tót), việc giữ vị thế Long trong thời gian dài có thể tốn kém do phải liên tục trả phí.
- Rủi Ro Thanh Lý: Đòn bẩy cao đi kèm với rủi ro thanh lý tài khoản nếu thị trường đi ngược lại dự đoán của bạn.
Phần II: Hợp Đồng Tương Lai Hàng Quý (Quarterly Futures)
Hợp đồng tương lai hàng quý (còn được gọi là hợp đồng có ngày đáo hạn) là hình thức hợp đồng tương lai truyền thống, tương tự như những gì được thấy trên các thị trường tài chính truyền thống như hàng hóa hoặc chỉ số chứng khoán.
Định Nghĩa và Đặc Điểm Cơ Bản
Hợp đồng tương lai hàng quý có một ngày hết hạn đã được xác định trước (ví dụ: Hợp đồng BTCUSD Tháng 3, Tháng 6, Tháng 9, hoặc Tháng 12).
1. Ngày Đáo Hạn: Khi ngày đáo hạn đến, hợp đồng này sẽ kết thúc. Việc thanh toán sẽ được thực hiện dựa trên giá thanh toán cuối cùng (thường là giá giao ngay tại thời điểm đáo hạn). 2. Không Có Phí Tài Trợ: Điểm khác biệt lớn nhất là hợp đồng hàng quý không sử dụng cơ chế phí tài trợ. Thay vào đó, sự chênh lệch giá giữa hợp đồng hàng quý và giá giao ngay được gọi là "Basis" (Cơ sở).
Cơ Chế Basis (Cơ Sở)
Basis là sự khác biệt giữa giá hợp đồng tương lai (Futures Price) và giá giao ngay (Spot Price).
- Contango: Khi Giá Hợp Đồng Tương Lai > Giá Giao Ngay. Điều này là bình thường trong thị trường hàng hóa, cho thấy chi phí nắm giữ tài sản cơ sở (bao gồm cả chi phí tài chính) trong tương lai.
- Backwardation: Khi Giá Hợp Đồng Tương Lai < Giá Giao Ngay. Điều này thường xảy ra khi có nhu cầu cấp bách về tài sản giao ngay (ví dụ: nhu cầu bán khống lớn).
Trong thị trường tiền điện tử, các hợp đồng hàng quý thường giao dịch ở mức phí bảo hiểm (Contango) so với giá giao ngay, đặc biệt là khi thị trường lạc quan.
Tái Cơ Cấu Vị Thế (Rolling Over)
Vì hợp đồng hàng quý có ngày đáo hạn, các nhà giao dịch muốn duy trì vị thế của mình sau ngày hết hạn phải thực hiện "tái cơ cấu" (roll over). Điều này có nghĩa là đóng vị thế trên hợp đồng sắp hết hạn và mở một vị thế tương đương trên hợp đồng có ngày đáo hạn xa hơn (ví dụ: đóng hợp đồng Tháng 3 và mở hợp đồng Tháng 6).
Việc tái cơ cấu này có thể phát sinh chi phí hoặc lợi nhuận do sự khác biệt về giá giữa hai hợp đồng (chênh lệch Basis).
Ưu Điểm của Hợp Đồng Hàng Quý:
- Tính Minh Bạch: Cơ chế đáo hạn giúp loại bỏ chi phí phí tài trợ liên tục, làm cho chi phí nắm giữ dài hạn dễ dự đoán hơn (chủ yếu là chênh lệch Basis).
- Phù Hợp Cho Hedging Dài Hạn: Lý tưởng hơn cho các tổ chức muốn phòng ngừa rủi ro trong một khoảng thời gian cụ thể.
Nhược Điểm của Hợp Đồng Hàng Quý:
- Cần Quản Lý Thường Xuyên: Nhà giao dịch phải chú ý đến ngày đáo hạn và thực hiện tái cơ cấu, điều này có thể tốn kém nếu chênh lệch Basis bất lợi.
- Thanh Khoản Phân Tán: Thanh khoản có thể kém hơn hợp đồng vĩnh cửu, đặc biệt là các hợp đồng xa ngày đáo hạn.
Phần III: Bảng So Sánh Chi Tiết Giữa Perpetual và Quarterly
Để làm rõ hơn sự khác biệt, bảng dưới đây tổng hợp các yếu tố chính:
| Đặc Điểm | Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu (Perpetual) | Hợp Đồng Tương Lai Hàng Quý (Quarterly) |
|---|---|---|
| Ngày Đáo Hạn | Không có ngày đáo hạn cố định | Có ngày đáo hạn cố định (3 tháng một lần) |
| Cơ Chế Điều Chỉnh Giá | Phí Tài Trợ (Funding Rate) | Chênh lệch Basis (Sự khác biệt giá so với Spot) |
| Chi Phí Nắm Giữ | Biến động liên tục qua Phí Tài Trợ (trả/nhận 3 lần/ngày) | Tính bằng Basis, được cố định khi tái cơ cấu |
| Quản Lý Vị Thế Dài Hạn | Giữ vị thế vô thời hạn (nếu đủ ký quỹ) | Cần phải "Roll Over" (tái cơ cấu) trước ngày đáo hạn |
| Thanh Khoản | Thường rất cao (sản phẩm phổ biến nhất) | Có thể thấp hơn, phân tán giữa các kỳ hạn |
| Rủi Ro Chính | Thanh lý do đòn bẩy và biến động phí tài trợ | Rủi ro Basis bất lợi khi tái cơ cấu |
Phần IV: Ứng Dụng Chiến Lược Trong Thực Tế
Việc lựa chọn giữa Perpetual và Quarterly phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch của bạn.
1. Giao Dịch Trong Ngày và Ngắn Hạn (Day Trading & Swing Trading)
Hợp đồng Vĩnh Cửu (Perpetual) là lựa chọn mặc định. Chúng cung cấp tính linh hoạt tuyệt đối vì bạn không bị ràng buộc bởi ngày đáo hạn. Các nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy cao để tận dụng biến động giá trong ngắn hạn. Tuy nhiên, họ phải theo dõi chặt chẽ Phí Tài Trợ. Nếu phí tài trợ quá cao, việc giữ lệnh qua đêm có thể làm giảm lợi nhuận đáng kể.
2. Phòng Ngừa Rủi Ro (Hedging) Dài Hạn
Đối với các nhà đầu tư tổ chức hoặc cá nhân muốn bảo vệ danh mục đầu tư Spot của mình khỏi sự sụt giảm giá trong vài tháng tới, Hợp đồng Hàng Quý thường phù hợp hơn.
Ví dụ: Một quỹ nắm giữ BTC và lo ngại về một sự kiện vĩ mô trong 3 tháng tới. Họ có thể Bán Khống (Short) hợp đồng BTCUSD Tháng 6. Khi ngày đáo hạn đến, họ đóng vị thế và mở vị thế Short trên hợp đồng Tháng 9. Chiến lược này cho phép họ cố định mức bảo hiểm rủi ro (hedge) trong một khung thời gian xác định mà không bị ảnh hưởng bởi các khoản phí tài trợ ngẫu nhiên của hợp đồng vĩnh cửu.
3. Giao Dịch Chênh Lệch Giá (Basis Trading và Arbitrage)
Sự khác biệt giữa giá giao ngay và giá tương lai là cơ hội giao dịch lớn.
- Arbitrage: Khi giá hợp đồng vĩnh cửu quá xa so với giá giao ngay (thường do phí tài trợ cực đoan), các nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch chênh lệch giá giữa Spot và Futures. Để tìm hiểu thêm về cách kiếm lời từ sự chênh lệch này, bạn có thể xem tài liệu về [Arbitrage Giữa Spot và Futures: Kiếm Lời Từ Sự Chênh Lệch Giá].
- Basis Trading: Trong thị trường hàng quý, nếu hợp đồng xa có mức phí bảo hiểm (Contango) quá cao, nhà giao dịch có thể Bán Khống hợp đồng xa và Mua Giao Ngay (hoặc Mua hợp đồng gần hơn), hy vọng rằng Basis sẽ thu hẹp khi ngày đáo hạn gần kề. Việc quản lý rủi ro là cực kỳ quan trọng trong các chiến lược này, xem thêm tại [Quản Lý Rủi Ro Cân Bằng Giữa Giao Dịch Spot Và Futures].
Phần V: Kết Luận và Lời Khuyên Cho Người Mới Bắt Đầu
Thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử là một công cụ mạnh mẽ. Perpetual Futures thống trị thị trường bán lẻ do tính đơn giản về mặt thời gian đáo hạn, nhưng Quarterly Futures cung cấp sự minh bạch về chi phí cho chiến lược dài hạn.
Lời khuyên quan trọng nhất cho người mới bắt đầu:
1. Bắt Đầu Với Perpetual Nhưng Hiểu Về Funding: Nếu bạn mới tham gia, hãy bắt đầu với Perpetual vì tính thanh khoản cao. Tuy nhiên, đừng bao giờ bỏ qua Phí Tài Trợ. Hãy luôn kiểm tra xem bạn đang phải trả hay nhận phí. 2. Kiểm Soát Đòn Bẩy: Dù là Perpetual hay Quarterly, đòn bẩy cao là con dao hai lưỡi. Hãy luôn sử dụng đòn bẩy thấp khi mới làm quen với cơ chế thanh lý. 3. Nghiên Cứu Cơ Sở Giá: Nếu bạn quyết định giao dịch Quarterly Futures, hãy dành thời gian nghiên cứu về Basis và cách nó hoạt động trong các điều kiện thị trường khác nhau (tăng trưởng, suy thoái, đi ngang).
Bằng cách hiểu rõ cơ chế hoạt động của Phí Tài Trợ trong Perpetual và cơ chế Basis/Đáo Hạn trong Quarterly, bạn đã tự trang bị cho mình kiến thức nền tảng vững chắc để điều hướng thị trường phái sinh tiền điện tử một cách chuyên nghiệp và có trách nhiệm.
Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị
| Sàn | Ưu điểm & tiền thưởng Futures | Đăng ký / Ưu đãi |
|---|---|---|
| Binance Futures | Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu | Đăng ký ngay |
| Bybit Futures | Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ | Bắt đầu giao dịch |
| BingX Futures | Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch | Tham gia BingX |
| WEEX Futures | Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí | Đăng ký WEEX |
| MEXC Futures | Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD) | Tham gia MEXC |
Tham gia cộng đồng của chúng tôi
Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.